LAAT DAT GAS NOG MAAR EVEN ZITTEN, deel 1.
Hebt u het al gehoord of gelezen?
In Drachten moet en zal een ZEPP komen: een elektriciteitsfabriek, waarin stroom wordt opgewekt door verbranding van aardgas. Dat is niets buitengewoons, zult u zeggen. Wél dus, want hier gaat het om gas uit een bijna leeg Fries aardgasveldje, waaruit een grote maatschappij 20 jaar lang het economisch winbare gas heeft geput en toen een klein beetje heeft laten zitten. Ook omdat met het aardgas steeds meer water en aarde meekwam. Dat restje was moeilijk winbaar op de gewone manier, dus onrendabel.
En nu zou een kleine investeerder, de SEQ, zonder zelf te beschikken over de voor traditionele winning benodigde zeer specifieke praktijk-ervaring, personeel en apparatuur proberen om de laatste beetjes gas te gaan ophalen? Dat kan best…. door anderen. Want die aardgasrest is tóch gedeeltelijk winbaar, maar op een wat ongewone manier. In deze ZEPP wordt namelijk het aardgas eerst verstookt met zuivere zuurstof (O2) in speciale verbrander waarmee stoom van 1600 graden Celsius zou kunnen worden verkregen, waarmee (een op dit moment nog experimentele) turbine wordt aangedreven. De verbrandinggassen worden daarna afgekoeld, de daarin aanwezige koolstofdioxide wordt zo door condensatie afgescheiden om te worden teruggepompt in het veld, waar dat broeikasgas daarna hopelijk nog heel lang opgeslagen kan blijven.
Dit CO2-gas heeft de prettige eigenschap, stelt de projectontwikkelaar SEQ uit Bunnik, om die laatste restjes aardgas uit een veld te kunnen duwen. Het project is ( door die CO2-opslag in de bron ) als klimaat-neutraal te bestempelen. In vrijwel ieders beleving past deze term bij begrippen als: duurzaam, schone energie, groene stroom enz. Het komt me voor dat o.a. bij de gebruikte term “schoon fossiel” hier tóch enkele vraagtekentjes gezet moeten worden.
Want wat zijn de risico’s van deze opslag? Wat gebeurde en gebeurt er eigenlijk met de grote hoeveelheid koolstofdioxide ontstaan bij de verbranding van aardgas in conventionele centrales? Is dat broeikasgas steeds zomaar in de lucht uitgestoten? Of is het misschien ergens opgeslagen? En is er een mogelijk voordeel van ondergrondse opslag van CO2 dat de bodem boven het gasveld niet meer zo erg inkakt? En: als je met steeds meer CO2 een steeds leger gasveldje vult, zit er dan niet al heel gauw teveel koolstofdioxide in het aardgas? Zijn de ramingen van winbare hoeveelheden juist? De belangrijkste vraag is natuurlijk: waarom worden door de grote exploitanten de bestaande gasvelden sowieso niet helemaal geleegd en ALLE kooldioxide meteen teruggepompt?
Begrijpt u dit vrij technische verhaal nog? Terug naar Drachten: Voor verbranding van het aldaar te winnen aardgas is zuivere zuurstof nodig. Fabricage plus transport en koeling van die zuurstof kost aardig wat energie.
Daarbij moeten er worden opgeteld de kosten van heropslag en transport van enorme hoeveelheden opgeslagen CO2 vanaf conventionele centrales. Want in een leeg veld kan in de visie van de voorstanders net zoveel broeikasgas opgeborgen worden als de in totaal daaruit gewonnen hoeveelheid aardgas.*) Omdat de hier afgevangen hoeveelheid CO2 veel minder is dan wat het lege veld kan bevatten…zal er dus nog heel veel bijgestopt kunnen worden. Uit andere opslag in Nederland en omgeving. Misschien wordt de locaties in en bij Drachten ( in een recent persbericht wordt gesproken over een aardgasveldje ten Westen van De Wilgen) zo wel het eerste CO2-vuilnisvat van NoordWest Europa of het eerste centrum van grootschalige “industriële benutting” ervan.
Bij de bouwkosten van de ZEPP installatie aan het Nieuwe Kanaal te Drachten komen nog de kosten voor ongeveer dertien kilometerlange pijplijn ( heen, twee boorgaten in het veldje… én terug).
Aan ondergrondse opslag van CO2 zijn volgens onderzoekers van de Universteit van Utrecht nogal wat nieuwe, nog ongekende risico’s verbonden. Zo lost CO2 op in water, vormt ammoniak en dat kan de “deksel” van de berging ( steenzout) aantasten.
Zit onder Drachten een ader met groen gas? Of een adder onder het groene gras? Totdat vele vragen zijn gesteld én beantwoord is mijn advies en devies: Laat dat aardgas nog maar even zitten, schat.
—————————————————————————-
Laat dat gas nog maar even zitten ( vervolg )
Al in 1999 opperde een projectontwikkelaar ( SEQ uit Bunnik ) een plan om een ZEPP te bouwen. In Drachten werd een terrein-optie verkregen voor zo’n stroomfabriek. Het uitzonderlijke van deze ZEPP is dat de benodigde techniek gedeeltelijk nog experimenteel en heel duur is. Het kostbare experiment zou deel kunnen uitmaken van de Borssele-deal: deze kerncentrale blijft langer open dan eerder overeengekomen; de overheid zou compenserend investeren in alternatieve energie-opwekkingtechnieken.
Nu is het opstoken van aardgas in deze fabriek geen duurzame energie-opwekking. Want aardgas is immers een fossiele brandstof en opslag van het geproduceerde en afgevangen broeikasgas valt onder de Afvalstoffenwet. Nieuw en bijzonder aan een ZEPP is wél het terugpompen van de CO2 in het winveld. De techniek is experimenteel want het aardgas wordt dan in een nieuw type verbrander op zeer hoge temperatuur verbrand met behulp van zuivere zuurstof. Voor het maken en koelen van vloeibare zuurstof voor deze centrale in een aanleunende zuurstoffabriek is denkelijk veel stroom nodig. Dat maakt een KWh stroom indirect 5 eurocent duurder en waar blijft dan de energie-winst ?
Ik citeer de heer Van der Waal van de SEQ: “We willen twee zaken uittesten: de nieuwe techniek van gaswinning én de nieuwe verbrander”.
Die verbrander schijnt gereed te zijn, maar de ontwikkeling van de eveneens hoogst noodzakelijke benodigde revolutionaire turbine kan wel tot 2013 voortslepen. Daarom wordt het bij Drachten opgevangen aardgas eerst nog maar even verbrand in een conventionele generator. En dat ding kan misschien 30 jaar mee. Voorlopig OUDE TECHNIEK en niets nieuws dus.
Er wordt wel gesteld dat het veldje bij De Wilgen nog een restvoorraad heeft van 400 miljoen Nm3 aardgas. Zóveel is daar, ook bij de nieuwerwetse methode, onmogelijk winbaar. Een andere maatschappij zag er al zo’n zes jaar geleden geen brood meer in en sloot de put af. Is het beoogde gebied later op verantwoorde wijze wél verder leeg te zuigen, dan zijn er opvolgende investeringen nodig. Namelijk voor aankoop van die nieuwerwetse turbine én voor langere pijpleidingen naar een verderop gelegen, evenzo bijna leeg aardgas-veldje. Ik citeerde project-ontwikkelaar: “Het uitgangspunt is dat de centrale later geen subsidie nodig heeft. Tot die tijd wordt een minder efficiënte turbine in de centrale geplaatst”.
Kortom: deze energieopwekking- techniek is niet zo duurzaam, maar voorlopig wél prijzig. Immers: zowel vóór als tijdens de bouw en nog vele jaren daarna zijn er steungelden nodig. De initiatiefnemer vroeg eind 2005 voor dit ene experiment 135 miljoen euro subsidie voor een periode van 10 jaar. Hij dacht het liefst vier ZEPP’s te kunnen neerzetten á 30 miljoen euro subsidie per jaar. Dat is dus 120 miljoen euro uit een potentieel potje van 250 miljoen voor een heel ander doel. Nu, in 2007 wordt gehoopt op 40 miljoen subsidie voor de periode van 2009 – 2014 voor dit ene proefproject.
Op dit moment, begin 2007, had een dergelijke centrale al gebouwd kunnen zijn. Maar toen in oktober 2005 het ministerie van VROM de gereserveerde subsidies ter stimulering van duurzame energieprojecten introk, belandde de aanvraag van de SEQ óók in de ijskast. En nu, met een nieuw landsbestuur en andere prioriteiten is het weer wachten geblazen op subsidieverstrekking.
Om misverstanden te voorkomen: ik ben helemaal voor opslag van koolstofdioxides. Maar dan wel met verplichte opslag van al het CO2 uit alleen één bepaald veld in datzelfde veld, door dezelfde maatschappij. Ik ben dus faliekant tegen transport, opslag en “industriële verwerking” van CO2 van elders. Wél kan ik er inkomen, dat de nu al bestaande bijna-lege velden verder worden geleegd onder CO2-opslag of met STIKSTOF-injecties. Maar dan alleen met een bewezen techniek. Desnoods met subsidie voor één proef-ZEPP voor één jaar.
Tot dan is mijn advies en devies: Laat dat gas tóch nog maar even zitten, schat.
Meer over het CO2-opslagprojekt vind u onder de titel ZORGEN OM ZEPP.
In 2007 heeft ENECO als belangrijkste investeerder in dit ZEPP-1 project zich teruggetrokken met de smoes: “het was tóch wel wat té ingewikkeld”.
Januari 2009: Sindsdien is er nauwelijks meer iets vernomen over dit initiatief. De terrein-optie is verlopen en kan niet meer worden vernieuwd.
Maar: het CCS ( het afvangen en bergen van CO2 in de bodem) is – volgens de initiatiefnemers dan- niet alleen in Drachten mogelijk, maar overal in lege olie-, gas-, en waterhoudende velden.
CCS is dus “OVERDRACHTELIJK”.
*) Nee dus, omdat een gasveld bij winning inzakt, omdat de (eerst gashoudende) poriën al lang dichtgedrukt zijn, verdwijnt die toegedachte CO2-opslagcapaciteit als sneeuw voor de zon.
De Friese schilder/tekenaar Jan van der Kooi is vooral bekend om zijn grote stillevens. Sinds anderhalf jaar echter schildert hij ook portretten. Op uitnodiging van The Royal society of portraitpainters exposeert hij vanaf eind april tot medio juni enkele van deze nieuwe schilderijen in Londen. 