web analytics

i-doc FRIES PAARD (herhaling)

 
 De Fries: het enige zuivere Nederlandse paardenras.
foto
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 

 

De Fries is een prachtig zwart paardenras met lange manen. Tegenwoordig kom je ze overal tegen, bijvoorbeeld als koets -of dressuurpaard. Het Friese paard is het enige, zuiver inlandse paardenras van Nederland. Volgens onderzoekingen wordt dit ras al 3000 jaar gebruikt. De Romeinen waardeerden dit paard bijzonder. Ze benutten het dier als strijdros op veldtochten in Engeland. Na de tachtigjarige oorlog leverde de kruising met Spaanse paarden een levendiger en veelzijdiger type FRIES op.

Het paard doet wat met je. hij voelt je aan, is rustig en geduldig, begripvol en lief. Het is één imposante,  massieve brok warmte. It fryske hynder is bijzonder veelzijdig: als werkpard, strijdros, als rekreatie- en sport- en showpaard. In de 18e en 19e eeuw werd het Friese paard in het weekend voor de Friese koets gespannen  en het werd pas veel later populair op harddraverijen. Aan het gebruik van de Fries op harddraverijen kwam een eind door de opkomst van Russische en Amerikaanse dravers.

Niet zo heel lang geleden leek het er op dat dit ras zou uitsterven. In het begin van de twintigste eeuw waren er nog maar drie hengsten beschikbaar voor de dekking. In de jaren zestig stonden slechts 1000 paarden ingeschreven. Gelukkig zijn er fokkers geweest die er alles aan gedaan hebben om dit ras te behouden. In 1999 stonden er ongeveer 32.000 paarden ingeschreven in de registers van de koninklijke vereniging ´Het Friesch Paarden-Stamboek´ (F.P.S.)  Deze vereniging telt nu ruim 10.000 leden over de hele wereld. 

Tegenwoordig ligt het jaarlijks aantal geboren veulens rond de 5.000, en dit aantal neemt nog steeds toe. Deze grote aantallen geeft het F.P.S. de kans om streng te selecteren, zodat we ook in de toekomt kunnen genieten van dit uitzonderlijke paard. Het bestand van het Fries Paardenstamboek groeit tegenwoordig jaarlijks met tien procent. Friese stamboekpaarden worden niet alleen in Friesland gefokt. Toch wijzen fantasierijke namen van merries en hengsten wel naar hun afkomst. Namen als Itske, Tjeerd of Mayke fan it Nylan spreken boekdelen. Bij namen als Klavervrouwkje en Gerben van ’t Jaagpad, zie je bij wijze van spreken de Friese boer en boerin in de sjees ter kerke gaan.

Anno 2016. Vandaag de dag staan wereldwijd meer dan 70.000 paarden ingeschreven en telt het stamboek ruim 11.000 leden. Het stamboek heeft als doel het behouden, verbeteren, bevorderen van het welzijn en promoten van het Friese paard met zijn karakteristieke exterieur, gangen en karakter.

De zwarte kleur, lange manen en trotse houding maken de Fries in één oogopslag herkenbaar. Het lichaam is krachtig en sterk. De bouw van dit paard is elegant en hij heeft krachtige en verheven bewegingen.
Het is een vriendelijk paard, maar op een prettige manier ook vol temperament, erg leergierig en een paard met werklust. Dit alles maakt de Fries tot een fijn gebruikspaard met veelzijdige mogelijkheden.

 
 ——————————————————————————————————————————————————————–

IT FRYSKE HYNDER

 

It Fryske Hynder is in sierlik eagjend hynder mei in soad behing en in grutske hâlding. It lichem is kompakt en sterk. Hierren: De manen binne lang, fol en slaggerich, lykas de sturt. Holle: De Fries hat in fine holle mei koarte, skerpe en beweechlike earen. Hals: Heechoppich en bûgd. Skoft: Tige leech. Skouders: De skouders binne krêftich ûntwikkele. Skonken: Nochal koart, mar stevich, lang behierre en mei in fetlok. Kleur: In Fries is suver altyd swart sûnder ôftekeningen. Ôftekeningen binne dan ek ferbean, hoewol’t in lyts koltsje in inkele kear troch de fingers sjoen wurdt. In inkele kear komt der in tige seldsume brune fariant foar. Hichte: Tusken 1,50 m en 1,70 m.

De Fries is freonlik, libben mar mak, yntelligint, learderich en trou. Fierder is hy in gewillige wurker. Ek hat it Frysk Hynder in koele holle en is dêrtroch tige geskikt foar rekreatyf riden en bûtenritten. De Fries hat in hege knibbelaksje yn draaf, de galop is heech sprongen en toant in soad spektakel. De Fries beweecht him steatich en floeiend. Om’t der yn de 19e ieu steeds mear krúst waard mei oare rassen drige it Fryske ras te ferdwinen. Om dit foar te kommen waard it Frysk Hynste-Stamboek oprjochte. Yn it begjin registrearre it stamboek sawol sûvere Friezen en krúste hynders, mar dan wol yn aparte boeken. Letter is dêr allinich de registraasje fan de Friezen oerbleaun.

Troch de mechanisaasje fan de lânbou wie oan it ein fan de sechticher jierren in djiptepunt foar it Fryske Hynder. Noch mar sa’n 1.000 hynders stienen noch ynskreaun yn de registers fan it stamboek. Mei tank oan inkele fokkers dy’t it Fryske Hynder behâlde woenen, is der net krúst mei oare hynsterassen en beskikke wy no noch oer in Frysk Hynder. Yn 2003 wienen der al wer 40.000 Fryske hynders.

 

Arabo-Fries.

Bekend binne de Friezen foaral fan de sjownûmer-rubriken, dêr’t se foar de Fryske Sjeas rinne en riden wurde troch boeren en boerinnen yn Fryske dracht. Mar ek ûnder it seal prestearret de Fries goed. De Fries hat dúdlik oanlis foar dressuer en hy wurdt ek in soad brûkt as hegeskoallehynder, bygelyks yn’ t sirkus.

 

Oade oan Pégasus

 

Ik seach it fjouwerjen: gleonhastch skeat

syn swarte silhouet’ troch ljochte loften.

De moanjes wappren proastich om syn skoften,

sa ûnbedimber gysten wie syn feart.

 

Gjin hân dy’t sa syn gouden team bisleat;

syn wylde wjokken twong ta nuete noften.

Syn hoeven tongren lûd as striderskloften,

en bliksem blikkere, as bloed sa read.

 

Doe spatt’ ín stjerrerein op út syn skonken:

in striel fan koel kristal wâll’ út ‘e delle,

dat swiid fan d’ierde nei de himel strûsde.

 

En sjende hoe ‘t dy boarn’  oerfloedich brûsde,

forrêde ik fan toarst; en út dy welle

haw ik myn siele suver dronken dronken.

 

Gedicht Trienke Reitsma, vertaling Klaas Bruinsma.

 

De verkorte link naar dit i-document: http://bit.ly/1chIM47
 

Permanente koppeling naar dit artikel: https://www.fanvanfryslan.nl/wordpress/2018/09/i-doc-fries-paard-herhaling/