FRIEZEN, tuig van de RICHELS? (herhaling)
De mensheid verstookt in een steeds stijgend tempo alle fossiele brandstoffen. Voor ons laaglanders is het inmiddels zonneklaar dat wij als eersten natte voeten zullen krijgen. Want water zoekt van nature het laagstgelegen plekje. En dát is nu eenmaal-andermaal ook ons woonstekje. De ellende is dat o.a. de kustprovincies Friesland en Groningen vanuit VIER fronten worden bedreigd:
1e: door bodemdaling vanwege zout- en gaswinning, 2e: bij overvloedige regenval raakt de bodem oververzadigd, 3e: het poolijs smelt en daardoor stijgt de zeewaterspiegel en 4e: een groot deel van het Europese water-overschot stroomt straks onstuitbaar via beek, rivier en kanaal dwars door de dijken de delta binnen.
Zó bezien levert de rest van Nederland, van Europa, ja van de hele aardbol een grote bijdrage aan de wateroverlast alhier. Het ontwerpen van nieuwe woon- en werkterpen lijkt me een best nuttige bezigheid. Maar: met zo’n duizend boven de brakwatervloed uitstekende bultjes redden we ons niet. In plaats van uit-einde-lijk de helft tot driekwart van ‘it bêste lân fan d’ierde’ te moeten opgeven, zie ik meer Fries lijfsbehoud op vastigheid van de rest-ruimte. Als ik waterbouwkundig ontwerper was zou ik dus GEEN TERPEN willen opwerpen maar ook GATEN willen graven. Duizend waterkuilen: omgekeerde terpen dus. Want met hoog water buitendijks stijgt het water binnendijks ons tot de lippen: een ook hoge waterstand bij eb geeft maar weinig tijd om het hoogwater uit sloot en plas op zee kwijt te raken.
Het is de Nederlander met de paplepel ingegoten: al in het kinderbordje worden kuilen gegraven, terpen opgeworpen en dijken gemetseld om de plas melk in de brinta of jus in de boerenkoolprak in toom te houden. Ook langs de branding gaat de polderlandse peuter instinctmatig kuilen graven en vormt zo een zeewaterkraterlandschap.
Overeenkomstig kan op de lange duur in Friesland een wat groter merenstelsel groeien. De truc is dus om de uitgegraven aarde te gebruiken voor ophoging van de overblijvende randen. Op die ruggetjes of richels kan dan veel van de bestaande infrastructuur aan wegen, kanalen en bruggen evenals de steden en dorpen behouden blijven.
Centraal in Friesland ( bij Drachten langs de A 7 ) zou als proefproject alvast één zo’n reuzekuil kunnen worden uitgespit. Maar voorlopig zonder veel nattigheid er in. Bij grondverzet naar de randen zou een prachtige kom, een zachtglooiend parklandschap met een eigen microklimaat kunnen ontstaan: een plekje -weg van de snelweg- om even bij te komen, om eventjes weg te mogen dromen.
Stad Drachten kan zo’n toeristentrekpleisterplaats heel goed gebruiken. Laten we voor zo’n Fryske Paradyske© *) onze grijze celletjes maar eerst aan het werk zetten en er duur-zaam wat energie in steken en: wat geld uit de pot voor de afgewezen spoorverbinding tussen Heerenveen en Groningen. Ann@Liese ©
Zie je zo ook de (oude) column NATTE DROMEN ? > WATEROVERLASTIG
*) Het concept staat klaar op http://dreamshapedrachten.wordpress.com In plaats van GATEN GRAVEN kunnen ook wegen, dijken, spoorbanen worden verhoogd en dienen als waterkering en voor inlandse waterberging.