De curieuze en gruwelijke geschiedenis van de Friezen ( deel 154)

Anno 1331. De macht en het aanzien van de Friese hoofdstad Stavoren was aanmerkelijk ook al waren de handel en scheepvaart ervan afgenomen. Het Hanzeverbond, eerst gesloten tussen Lubeck en Hamburg in 1241, omvatte vanaf 1292 ook Stavoren. Het verbond richtte zich op bestrijding van zeerovers en al het andere wat de vrije handelsvaart bemoeilijkte. Vele Noord-Duitse en Nederlandse steden (Bolsward, Kampen, Deventer, Doesburg, Emmerik, Groningen, Harderwijk, Nijmegen, Roermond, Venlo, Zutphen en Zwolle) sloten zich aan ter beveiliging van hun belangen. Het (voorfal ter zee) machtige verbond omvatte op z’n hoogtepunt vijfentachtig steden.

Enkele jaren waren de twisten tussen de Vetkopers en de Schieringers iets beluwd tengevolge van aanvallen van buiten. Ook al hadden Stavoren en Westergo zich onderworpen aan de Graven van Hollande en Gelderland, zulks was beslist niet het geval in Oostergo en Stellingwerf. De inwoners werden gesteund door abten en andere kerkelijke figuren. Want de rijkdom van de kerk was wel aanmerkelijk toegenomen, maar door een verbod van de Graaf aan de kloosters om onroerend goed te verwerven dreigden de inkomsten daaruit naar de Graven te vloeien.

Anno 1333. Op St.Clemensdag trof een vreselijke storm onze kusten. De zee sloeg over alle dijken. Dorpen en gehuchten, ook in Vlaanderen,  werden zwaar beschadigd, veel vee verdronk. Het dorp Testreep bij Oostende werd geheel weggespoeld.  Er waren ongeveer vierduizend slechtoffers. Ook inlands, in Holland en Zeeland, overstroomden de gezwollen rivieren de Rijn en de Maas.

Graaf Willem III, begaan met het lot van de Friezen, verzon een extra grondbelasting voor de inwoners van Rijnland, Woerden, Kennemerland en Delfland om daarmee de inwoners van Friesland te kunnen helpen.

Anno 1336. Bolsward werd getroffen door een grote brand. Er werden honderdzesendertig huizen in de as gelegd. Op 28 oktober trof een volgende stormvloed het land. Een groot deel van Friesland overstroomde, veel mensen en ontelbaar veel dieren verdronken. Bomen werden met wortel en al door de stroom meegevoerd, veel kerken en andere grote gebouwen werden verwoest.

Graaf Willem had de macht over Friesland verder uitgebreid dan enige voorganger was gelukt. Bovendien was het Sticht van Utrecht onder de Bisschop Jan II financieel  van hem afhankelijk geworden.  Willem III overleed in 1337 aan podegra en werd opgevolgd dopor Willem IV. Maar diens regering was niet gelukkig voor de landen door zijn vele en onverstandige inmenging in buitenlandse twisten en oorlogen. Door de opgelegde schattingen werden zijn gewesten uitgeput en dat legde de basis voor verdeeldheden. Zo moesten de Friezen ten Oosten van het Vlie tol  of marktgelden betalen voor het brengen van hun koopwaar in Alkmaar. Eigenlijk werd Willen IV alleen erkend in Stavoren. De aloude rechten van de stad werden bij de huldiging nogmaals bekrachtigd. Zo kon een moordenaar zijn lijfstraf ontgaan door een boete aan de Graaf en aan de bloedverwanten van het slachtoffer te voldoen.

Intussen laaiden de onderlinge vetes in Friesland weer op. De oude burgertwisten escaleerden, mede doordat de kerk zich ermee bemoeiden. Vele abten en prelaten waren de leiders van roofzuchtige benden van leken en conversen in hun dienst. Ook monniken gespten zelf het harnas aan. In 1338 werd de strijd beëindigd tussen Groningen en een deel van Drenthe met de Friezen uit de Ommelanden van Homsterland, Langewold, Vredewold, Hunzing, Fivelingo, en inwoners uit een groot deel van Drenthe, Achtkarspelen . Deze twisten hadden met veel bloedvergieten en schade een zestal jaren gewoed.

Een bewerkt brokje uit: Algemeene Geschiedenis van Friesland  (Steensma, 1845)