web analytics

Sei-siswizen (9)

SEI-SISWIZEN zijn de traditionele Frysktalige spreekwoorden. Evenals de modernere one-liners en aforismen zijn het creatieve analyses in een notendop. Bovenal zijn het handreikingen en geven een houvast om het vaak lastige leven wat gemakkelijker of overzichtelijker maken: om te kunnen OVER-LEVEN.
Levenswijsheden zijn van alle tijden en van alle volken. Hele, driekwart en halve wijs- en waarheden werden en worden eeuwenlang van generatie aan generatie bijgeschaafd en doorgegeven. Ze sluimeren in ons hoofd. Soms her-ontdekken we de waardevolle boodschap ervan.

Sei-siswizen zijn belerend maar bovendien humorvol relativerend. Evenals een haiku en de senryu is het een driedelige zin. In het middenstuk komt het woordje ZEI voor in combinatie met een “persoon” ( man, vrouw, jongen, meisje, dierfiguur). In het derde deel van een sei-siswize wordt de bewering uit het eerste deel op een grappige manier verduidelijkt of onderuitgehaald. Zoals in:

Ik moat help hawwe, sei de boer, helje my gau in heal fearntsje jenever. (Ik moet hulp hebben, zei de boer, haal me gauw een flesje jenever.)     In fearn= een kwart(liter)

Ik kin myn ûngelok oersjen, sei de man, en hy troude in lyts wyfke. (Mijn ongeluk is te overzien, zei de man en hij trouwde een klein vrouwtje. I can overlook my misfortune, said the man, and he married a little woman)

As hast der net wie, sei de boer, dan hie ik in hazze sjitten. (Als bijna er niet was, zei de boer, dan had ik een haas geschoten)

De deugd yn ‘e midden, sei de duvel. en hy gong tusken twa abbekaten sitten. (De deugd in het midden, zei de duivel, en hij zette zich tussen twee advocaten)

Dat rekket kant noch igge, sei de man en hy pisse yn ‘e midden fan é pream. (Dat raakt kant nog wal, zei de man, en hij piste midden in de praam)

Ik leau net yn mearkes, sei se, en fleach op har biezem fuort. (Ik geloof niet in sprookjes, zei ze, en vloog weg op haar bezem)

Alde minsken earst, sei de duvel en hy smiet syn beppe fan ‘e trep. (Ouderen gaan voor, zei de duivel, en hij smeet z’n grootje van de trap)

Gjin nijs yn ‘e krante, sei Douwe, it binne deselde letters fan altiten. (Niks nieuws in de krant, zei Douwe, het zijn dezelfde letters als altijd)

It each wol ek wat, sei ik en as ‘t der op oankomt, kies ik ek foar brune aaien. (Het oog wil ook wat, zei ik, en als het erop aan komt dan kies ik voor bruine eieren)

Myn skonken binne sa wyt as molkflessen, sei de kassajuffer, mar der groeie wól hierkes op. (Mijn benen zijn zo wit als melkflessen, zei de kassajuf, maar er groeien wél haartjes op)

Tip: de Friese spreekwoorden & gezegden t/m dozijn 30 zijn voorzien van een inspreekbestand en onderdeel van mijn L-L-L-methode, taalhulp  Lezen – Luisteren – Leren.

Overzicht van gepubliceerde deelbestanden: http://www.fanvanfryslan.nl/2011/03/24/lll-sprekwurdensei-siswizen/

Permanente koppeling naar dit artikel: https://www.fanvanfryslan.nl/wordpress/2011/04/sei-siswizen-009/