Sei-siswizen zijn…..zeer originele Friese gezegden, one-liners in een driedelig jasje (zoals bij de haikû). Een andere overeenkomst met de haiku is dat in het derde deel van het gezegde het eerste deel wordt verduidelijkt, onderuit wordt gehaald. Meestal wordt iets beweerd (1e deel), door iemand (2e deel) en die bewering wordt in het 3e deel op een grappige manier opgelost.

Vrijwel alle sei-sisjes spreken tot de verbeelding. Letterlijk: je zou er zo een cartoon mee kunnen maken.

In het Fries kom je sei-sisjes regelmatig tegen. Ze worden opgeschreven, vrijwel nooit zijn ze te horen.

Uniek zijn daarom de volgende afleveringen van SEI-SISWIZEN op ONLINERS uit Friesland. Ze worden als onderdeel van de Lees-Luister-Leer taalhulpen ingesproken.
Om de aard van een sei-siswize te begrijpen ga ik hieronder een nieuwe Nederlandstalige “zei-gezegde” voor u maken en uitleggen. Ik ga uit van iets natuurlijks: een CACTUS, dat stekelige plantje. Hoewel: ze zijn er ook enorm groot. Iets anders stekeligs is de EGEL . Opmerkingen zijn soms ook behoorlijk stekelig. Nu de combinatie. Een egel “heeft dus iets van “een cactus.  Alleen een slechtziende egel “heeft er iets mee”.

. 

Voor het nieuwe gezegde leg ik nu het middendeel vast:

ZEI DE SLECHTZIENDE EGEL

In het eerste deel zet ik een stekelige opmerking: DAT STEEKT HË? (in de betekenis van: je bent zeker wel een tikkie jaloers, nietwaar?).
De uitleg komt in het slotdeel: EN BEKLOM EEN CACTUS of beter: EN HIJ BESTEEG EEN CACTUS. Ik verwerp dus: EN HIJ BEREED EEN CACTUS, ook omdat het woord besteeg het begin van de actie van de mannetjes-egel aanduidt én omdat de woorden steekt, slechtziend en besteeg qua klank bij elkaar passen. Het resultaat is dan:

“Dat steekt, hé?”, zei de slechtziende egel en hij besteeg een cactus.