Weekblog 2006-51: Uitzonderlijk Fryslân, iets over het FRYSK, FRYSLÂN en de FRIEZEN.

Het leven is een geschenk…..maar je krijgt het niet cadeau. 

FRYSK: de taal fan it hert

Het Fries is, net als het Nederlands, het Duits en het Engels, een oude West-Germaanse taal. De Engelse taal heeft erg veel overeenkomsten met het Fries. Kaas is bijvoorbeeld in het Engels ‘cheese’ en in het Fries ’tsiis’. De laatste 500 jaar is de friese taal beïnvloed door het Nederlands. 

Niet alleen die oudere, eigen taal onderscheidt Fryslân van de rest van Nederland. Want met al het water meegemeten is Friesland ook nog eens Nederlands grootste provincie, met het grootste aantal dorpen, de langste mensen van de gehele wereldbevolking * en de hoogste levensverwachting. Deze provincie onderscheidt zich door de ruimte met wijde vergezichten, de vele meren met bollende zeilen, de vele terpen met stokoude kerkjes, door de mensen die er wonen, door taal, cultuur en sporten.

Voor Friezen is tweetaligheid heel gewoon. Maar wat Fryslân écht anders maakt is de eigen taal, het FRYSK, en de eigen cultuur. Door het gebruik van de eigen taal lijkt Friesland voor veel Nederlanders een stukje buitenland in eigen land. Overal: bij de bakker, in de supermarkt, in de bibliotheek, bij de dokter, op de plaatsnaamborden kom je de Friese taal tegen. 

* Persbericht 010207 “Nederlander steekt boven rest wereldbevolking uit”, “De Friezen zijn de langste Nederlanders”.

 
Friesland heeft ook een eigen vlag en een eigen volkslied. En daar zijn de Friezen trots op.

Frysk bloed tsjoch op! 
wol no ris brûze en siede,
En bûnzje troch ús ieren om!
Flean op! Wy sjonge it bêste lân fan d’ierde,
It Fryske lân fol eare en rom.
 
Klink dan en daverje fier yn it rûn
Dyn âlde eare, o Fryske grûn!
Klink dan en daverje fier yn it rûn
Dyn âlde eare, o Fryske grûn! 

——————————————————————–
Dit weekblog ONLINERS uit FRYSLÂN is bestemd voor niet-Friestaligen. Om zo even op een luchtige manier kennis te kunnen maken met de provincie, de Friezen, de cultuur enzovoort.

Voor wat betreft de taal: wat is nu gemakkelijker te onthouden dan een sprekwurd, één enkele zin met een vaak rake inhoud? Vandaar dat u in de TSIEN fan TSIEN oere TSIEN van oNLiners nu al 144 sprekwurden en sei-siswizen in blokjes van 5 kon aantreffen.
En: wat is er mooier dan een kort Fries gedicht over de Friese natuur: de HAIKOE?

Een herfst-haikoe van HaikoeHenk.

                           Mist verhult het land,
                        luister…de koeien hoesten
                             nu nog onzichtbaar.

——————————————————————–

In krystiid-haikû fan Jan Dotinga.