In het algemeen hadden de Germaansche volken weinig afbeeldingen hunner godheden, alzoo zij zulks onvoegzaam achtten, hetwelk ook door de Friezen nagevolgd schijnt te zijn. Echter hadden zij het vermaarde bosch Baduhenna, welligt tusschen Franeker en Harlingen om-streeks het dorp het dorp Herbajum gelegen, alwaar zij eene godin of eenen afgod van dien naam vereerden en er de beeldtenis van hadden. Ook vindt men van Fosta op Ameland, en den afgod Stavo te Stavoren dikwijls gewag gemaakt, welke hunne tempels hadden en vereerd werden. Overigens had men gewijde bosschen, waarin men de goden eerde zonder eenig beeld of zinnelijke voorstelling te hebben.

De Druïden of Barden waren hunne priesters en geleerden, die ook de godsdienst waarnamen en alleen hare geheimen wisten. Deze muntten in kennis, hoe gebrekkig dan ook, toch verre boven de anderen uit, en maakten eenen stand op zich zeIven uit. Deze Druïden of Barden waren tevens dichters, die liederen vervaardigden en zongen ter eere van hunne goden, om dezelve te vereeren of te verzoenen. Ook schijnen zij altaren gehad te hebben, die door de Druïden bediend werden, en waar op de plegtige offeränden voor de goden geofferd werden.

In het algemeen stonden deze Druïden bij het volk in groote achting, en hadden eenen onbepaalden invloed, zoodat zij ook in vele gevallen als regters of scheidsmannen gehoord werden, op welker uitspraak geene tegenbedenkingen werden gemaakt. De geschiedenis huns volks maakte ook vaak de stof uit van hunne bardenzangen of Barrites, zoo als dezelve genoemd werden, waarin zij de heldhaftige bedrijven hunner voorvaderen en derzelver gelukkige of ongelukkige lotgevallen bezongen, en alzoo in het geheugen bewaarden en der nakomelingen overleverden, om dezelven zoowel als hunne tijdgenooten tot dapperheid en vaderlandsliefde aan te sporen.

Gelijk afgoderij zeer na aan bijgeloof verwant is en ten allen tijde daarmede vergezeld gaat, zoo vond dit ook hij de oude Friezen plaats. Zij hadden eene soort van Waarzegsters, die ook de legers, ten strijde gaande, volgden, om geluk of ongeluk te voorspellen. Boomtakjes, die men op zekere maat afgesneden had en op een wit kleed spreidde, werden  als het Iot gebezigd, waaruit de Priester of Waarzegster, alleen met de geheimen bekend, de begeerde zaak navorschte. Het geluid of de vlugt der vogelen, hunne bewegingen in het vliegen, het brieschen van zekere gewijde witte paarden, die tot dat einde in gewijde bosschen onderhouden werden, waren de hulpmiddel-en, welke de Priesters en Waarzegsters bezigden, om er het toekomende uit te voorspellen. Hunne antwoorden of zoogenaamde godspraken waren ook meestal zoo raadselachtig, ingewikkeld of dubbelzinnig ingerigt, dat, hoe de bevraagde zaak ook mogt uitvallen, de voorzegging bewaarheid moest worden.

Van al wat bij de afgoderij en het dwaze bijgeloof onzer heidensche voorouders plaats greep, was er niets zoo ijsselijk, als het plegen van menschenoffers, hetwelk tot in de achtste eeuw onzer jaartelling in Friesland plaats had. Het schijnt dat deze ongelukkige slagtoffers niet alleen gekozen werden uit de overwonnene vijanden, en wel uit de eerste gevangenen, maar, hetzij op gezette tijden jaarlijks, hetzij bij algemeene volksonheilen en rampen, namen zij tot deze verschrikkelijke offers ook menschen uit hunne eigene natie, die door het lot  daartoe aangewezen werden. In het eerste geval schijnen de dus opgeofferde vijanden dankoffers te zijn geweest, om de goden voor de verkregene overwinning te vereeren; doch diegenen, welke uit hun midden tot deze rampzalige plegtigheid geëischt en geschikt werden, waren oflers om het misnoegen der goden te stillen alzoo om aanwezige of gevreesde onheilen af te weren. De doodstraffen, die zij aan misdadigen pleegden, als dieven, kerkschenders en dergelijken, werden ook in den vorm van offeränden ter ere van de goden volbragt, hebbende hierbij, gelijk bij andere menschenoffers, en in het algemeen bij al wat hunne godsdienst  betrof, vele en belagchelijke bijgeloovige plegtigheden en verzinselen plaats.

De OUDE FRIEZEN, archief

De oude Friezen waren sterke, geharde en ruwe menschen, forsch van voorkomen. Verwijderd van alle weekheid, de vrucht van eene verfijnde  levenswijze waren zij volkomen gehard tegen elke verandering des weders, en tegen de ruwheid der lucht, die toen in deze oorden veel grooter waren dan thans. Hunne kleeding bestond uit de vellen der beesten, die zij op de jagt vingen, en die zij zonder zwier los om het lijf slingerden en gespten of bonden, loopende veelal in den zomer half naakt, zijnde hun gewaad anders door alle jaargetijden heen steeds hetzelfde.

De kinderen werden al vroeg gewend aan hitte en koude, en dus gehard tegen de guurheden des weders en andere vermoeijingen. Zwemmen, te paard rijden en andere ligchaamsoefeningen, waren al heel vroeg het bedrijf der kinderen, en zij werden al spoedig tot de jagt en visscherij opgeleid, waartoe hun waterrijk land en de groote boschen, waarin toen veel wild was, overvloedige gelegcnheid aanboden.

Hunne matige levenswijze, vervreemd van alle weelde, verfijning of verwijfdheid, deed hun gespierde krachten bezitten, die zij, door oefening versterkt, ook tot in den ouderdom bleven behouden, terwijl hunne kuische huwelijkstrouw hun zoo wel zedelijk als ligchamelijk tot eene bron van geluk, verstrekte. Ook droeg hier toe bij, dat men het huwelijk vóór den ouderdom van twintig jaren bereikt te hebben voor ongeoorloofd hield, en dat lang ongehuwd te blijven voor eene eer gerekend werd. Veelwijverij was onder hun niet in zwang gelijk bij vele andere heidensche natiën.
Overspel en hoererij werden zwaar, veeltijds met den dood gestraft. Levenslange eerloosheid en onuitwisbare schande waren het onmiddellijk gevolg van eenig ontuchtig bedrijf.

Godsdienst. Ongelukkig waren ook de oude Friezen, gelijk toen alle Europische volken, heidenen, die, geheel vervreemd van de kennnis en dienst van den eenigen waren God en zijnen geopenbaarden wil, ook aan de afgoderij overgegeven. In hoe verre de Friezen de afgoden vereerden, die de oude Duitschers erkenden, is niet wel te bepalen.

Afgoden. Al de namen der dagen, bij ons in gebruik, zijn van de vereering der goden ontleend:  Zondag van de zon; Maandag van de maan; Dingsdag of volgens het oud Saxisch Tijwesdeag van Tuisco, eenen der voornaamste Germaansche goden; Woensdag was benoemd naar Wodan; Donderdag is dus benoemd naar Thor, eenen afgod wien het bestuur over het onweder en de veld-vruchten werd toegeschreven; Vrijdag is benoemd naar Friga, den godin der liefde; en Zaturdag is de naam van den laatsten dag der week, benoemd naar Sealer.  Of de Friezen alle deze afgoden vereerd hebben is onbekend. Men kan de dagen der week dus wel uit navolging hebben benoemd, zonder dat het vast ga, dat al die afgoden ook vereerd werden.