Anno 1345.
Over de slag bij Warns , opgetekend uit de oudste Friese geschiedenis:
“Anno MCCCXLV is Willem, de nijvggentheinde Greef van Hollant, ven dij Sted van Wtert comm woll meij 85 oft 86 tuijsent man, en hat der woll 6 wijke voorleid, de neij isser meij dij selle hoop wur comn in Vrieslant; ende hat t’ eerst gar oon brand stitsen; dit sjaende dat Friasche heer, deer boppe ijen, naet thin jaerr twae wier, is Hertoch heerlijck te mijette tein, en habbe him slach haden van da ire morn aef, ta dij lette joun, en wij habbe d’wurhaand crigge, en Grave Wilhelm selfs daedtsleijn, ende dir volle graete Heeren onder wiren”.
De dood van Willen IV gaf aanleiding tot de wel anderhalve eeuw durende Hoekse en Kabeljauwse twisten. Willem was de laatste mannelijke afstammeling van het grafelijke Henegouwse Huis. Zijn weduwe in hert kinderloze huwelijk, Johanna van Braband, hertrouwde later met de zoon van de Koning van Bohemen, de graaf Wenceslaus van Luxemburg. Bij de dood van Willem was de belening van de graafschappen Holland en Zeeland beëindigd: het leen verviel niet in de vrouwelijke lijn, maar ging terug naar de Keizer als leenheer. Margaretha, de vrouw van de Keizer, wilde zelf regeren en kon de Keizer bewegen haar te begiftigen met de lenen Henegouwen, Holland, Zeeland en Friesland. Dat onder voorwaarde, dat haar zestienjarige zoon Willem daarvan de bestuurder zou zijn.
Anno 1347. Graaf Willen V was nauwelijks aan de macht of hij wilde de dood van zijn oom wreken op de Friezen. Ruim een half jaar lang werden goederen en schepen van de Friezen geroofd tot in eind 1347 tussen de Friezen en de Graaf een verdrag werd gesloten. Het verdrag kwam ten einde door het overlijden van Keizer Lodewijk. Willem vaardigde opnieuw lastbrieven uit om de Friezen te beschadigen. In 1348 werd voor 20 jaar een nieuw bestand gesloten. Volgens dat verbond mochten onderdanen van de Graaf zelfs niet binnen de landsgrenzen van de Friezen komen, behalve voor bezoek aan de markten te Harig en Kornwerd.
Ook omstreeks deze tijd werd Friesland getroffen door een hongersnood en een daaropvolgende pestgolf:
“Da wieren da hongher ijieren, dat mannich man daedt sterft van hongher, en dat leepen weet gaeld to Bolswart op de Paesche joun XII Schellingen, da haenen alsoo volle”.
Een bewerkt brokje uit: Algemeene Geschiedenis van Friesland (Steensma, 1845)
