© STINKGRACHT                        Gepubliceerd in de Drachtster Courant op 23 september 2005.

In Nederland regent het vaak. En veel. Volgens deskundigen zal die veelheid vanwege de opwarming van de aardbol steeds meer worden. Ook kunnen poolijsbergen en gletsjers smelten en dán kan het gemiddelde zeewater-niveau fors stijgen. Wel zo’n 330 centimeter, waarvan in deze eeuw nog 75 cm. Het IJsselmeer krijgt dan heel wat water van boven en via de rivieren, vaarten en sloten uit het achterland te verstouwen. Zelfs bij eb kan er dan niet of nauwelijks meer op het wad geloosd worden. De twee gemalen daar trekken het niet om Fryslân droog te houden. Om te voorkomen dat het water hier over de richel loopt is er op dit moment in de afsluitdijk een nieuwe spui-sluis gepland.

Nederlandse gemeenten moeten nu al voorzieningen treffen om de verwachte toekomstige watervloed te beheersen, bijvoorbeeld door te zorgen voor meer wateropvang*). De afvoer van het hemelwater naar bestaande en nieuwe overloopgebieden is daarbij van groot belang. De bestaande riolen kunnen bij hevige regenval de overvloed niet snel verwerken. Dat komt vooral omdat er in de steden steeds meer bebouwing en bestrating bijkomt en er dus een steeds kleiner oppervlak grond rest om het hemelse water op te zuigen. Kolken en putten stromen dan sneller over, straten komen blank te staan, kelders lopen vol. Het ergste is dat een mix van regen en smerige riooltroep in grote hoeveelheden direct naar het oppervlaktewater kan stromen. En dáár kunnen waterplanten en waterdieren niet tegen.

De tien hectare grote Drachtster wijk Morrapark was in 1991 landelijk voorbeeldig voor wat betreft waterbeheersing en het ecologisch effect daarvan. Van de toenmalige wenselijkheden en doelstellingen uit de beleidsplannen voor integraal en duurzaam waterbeheer als: bevordering van regenwatergebruik voor de tuin en autobewassing, vertraagde afvoer bijvoorbeeld via ferme grasbegroeide greppels (wadi’s) en bodemopname is in de rest van Smallingerland nog weinig te bespeuren. Misschien vanwege de toch al te hoge grondwaterstanden wordt nu juist gekozen voor versnelde afvoer van hemelwater apart van het riool via het grijswater-afvoerstelsel (GWS).

Een fors aantal jaren geleden is van gemeentewege toegezegd dat daarvan het eerst in de Gauke Boelensstraat een stuk aangelegd zou worden. *) Maar om nog niet breed-uitgelegde of uitgelekte redenen is elders een miniem deeltje GWS al eerder in de Verdeniusstraat ingegraven. U begrijpt dat- als heel Drachten volledig voorzien is van het GWS- er bij fikse stortbuien een flinke plens, maar dan wél redelijk schoon straat- en dakwater wordt weggespoeld naar het buitengebied.

Voorbij de wijken -in het traject van wadi tot wad- heb je voor snel vervoer van een plotsklapse hemelse waterval niet zoveel aan dichtgeslibde sloten en halfvolgegroeide vaarten. Belangrijk is een goede doorstroming middels grondige hekkeling van sloten en het uitgraven van nieuwe vaarten in en naar het buitengebied. Het ogenschijnlijk slimme Drachtster Vaart-plan levert drie vliegen in één klap:  1. snelle wegspoeling van hemelwater, 2. het geeft kapitaalkrachtigen een gelegenheid om hier aan het water te wonen, 3. doortrekking van de vaart naar het centrum is bedoeld en wordt wel aangeprezen om “bootjesmensen” binnen te halen voor de binnenstadse gezelligheid en het middenstandse selfie-belang.

Maar dit  “Stad&Milieu”-experiment uit 1994 bleek tóch niet zo’n boppeslach als ex-wethouder pa Pultrum had gedroomd. Verkoop van kavels aan de Waterzoom plus bebouwing daarvan verliep allesbehalve probleemloos: de vaart is daar al lang uit.  De uitvoering van het sluitstuk van het plan, de doortrekking van de vaart over het Moleneind, is flink vertraagd. Door de economische recessie is de tot 2009 uitgestelde uitgraverij opnieuw uitgesteld.

Bewoners en bedrijven op en nabij het Moleneind kan alsnog heel wat doffe ellende worden bespaard. Als het Moleneind niet alweer wordt uitgegraven en als die dure bruggen over de gracht niet worden gebouwd. De aanleg van het doodlopende eind van de Vaart (tussen de Zuiderhogeweg en de DAM) zal m.i. op vele plaatsen aanmerkelijke problemen met zich meebrengen. Waar je wit van wegtrekt. Smallingerland graaft met deze “eens maar nooit weer-attractie” wel z’n eigen graf. Pardon…gracht. De kosten voor een passanten-haven in het Slingepark plus een gratis pendeldienst naar het Drachtster centrum zijn dan aanmerkelijk minder. Dat scheelt alle Smallingerlanders jaarlijks een flink belastingbedrag.

Een kwart van mijn leven heb ik in Leeuwarden aan zo’n gracht gewoond. Een gracht waar altijd wat mee was: kademuren scheurden en verzakten. Ratten kwamen via afvoerpijpen de woningen binnen. Verwijdering van weggewaaide en weggegooide troep waaronder een paar praamladingen gestolen fietsen kostte de gemeenschap smakken geld. Af en toe verzeilde een dronkelap of een onvoorzichtige fietser in de gracht. Als jongetje ben ik er bij het vissen zelf een keer  ingetuimeld en bijna verdronken. Bij hoge luchtdruk kwamen de vissen zuurstof happen en dreven later met het buikje boven. Vaak kwamen er zwarte plakken bovendrijven en dan stonk de gracht naar rioolgas.
Daarom volgens deze ervarings-deskundige:

Laat het Moleneind HET EINDE zijn, NU stoppen is beter dan er straks instinken.

Touché.

*) juli 2014. Wetterskip Fryslân gaat ten westen van de Smalle Ee bij Drachten weidegebied geschikt maken voor watersnoodopvang van zo’n 400.000 kubieke meter water.

zaterdag, 7 maart 2009          Werk aan de Drachtstervaart ligt nog steeds stil

Vanwege de economische malaise bezinnen diverse overheden zich op het “naar voren halen” van werkzaamheden. In Den Haag heerst het standpunt dat mensen zoveel mogelijk aan het werk moeten blijven, maar dat het eerder uitvoeren van projecten alleen zin heeft bij GEREEDLIGGENDE PLANNEN.

Het Drachtstervaartplan is zo’n plan. In de B&Wind-groep was overeengekomen, dat met die klus EERDER zou worden begonnen dan ooit contactueel werd vastgelegd. Vijf maand later mag geconcludeerd worden dat er in het Moleneind geen vaart zit. Er wordt niet gegraven door de Wind-groep nu het economisch niet meer zó voor de wind gaat.

Want in plaats van eerst 500 woningen met winst te kunnen verkopen werden er maar een derde deel van de geplande 900 woningen gebouwd. En dus ging de compenserende grachtgraverij even niet door.
Toch jammer dat de gemeente Smallingerlân zo afhankelijk is geworden van een aanleunende projectontwikkelaar.

Maart 2009. In het kader van het “naar voren halen” van werkzaamheden heeft het college van Smallingerland bedacht dat o.a. de sinds 2005 steeds uitgestelde, want té ingrijpende, aanleg van het GRIJSWATERSTELSEL in de Gauke Boelensstraat te Drachten niet nóg meer uitgesteld diende te worden.

Jammer, dat daar nog geen concreet plan voor is en jammer dus dat de omwonenden daar niets concreets van weten. En dat is net zo weinig als bij het gemeentelijk voornemen om (ook in en bij deze brede en nog groene toegangslaan naar Drachten-City) het verkeerseducatiepleintje te verwijderen, een rotonde aan te leggen met daaronder een tunnel. Of tóch misschien een fietsloopbrug er overheen. Jammer ook dat, ondanks alle mooie woorden aangaande burgerbetrokkengheid, het democratisch gehalte van het bestuurlijke metier op deze manier tot nul daalt.

23-11-2011. Nog steeds is er geen concreet en openbaar gemaakt plan voor de aanleg van het GWS in de Gauke Boelensstraat te Drachten.

april 2012. Eindelijk (7 jaar later dan voorgespiegeld, maar wie zich daaraan stoort in sMallingerland is een kniesoor)  is een aannemer begonnen om de Drachtster hoofdverkeerader Gauke Boelensstraat en ommestraten  te voorzien van de afvoerleidingen van het hemelwater (het GrijsWaterStelsel GWS).

Juli 2012: Het college wil dat er nu vaart wordt gezet om de vaart erin te krijgen. Omdat de Wind-groep, ondanks de gemaakte afspraken, dat vertikte en de gemeente die project-ontwikkelaar niet kon dwingen, bedacht het college, boekhoudkundig creatief,  dat de gemeenteraad nu maar akkoord zou moeten gaan met het voor-financieren (geldschieten naar de VNG-tak van de Wind-groep) door de goegemeente met € 18 miljoen waarvan € 9 miljoen als renteloze lening *) voor het uitgraven van die gracht. Ook zo’n zeven jaar na de eerstbedoelde datum. De werkzaamheden zullen (als het aan het college ligt) in novemberrrr starten en worden gecombineerd met de aanleg van het grijswaterstelsel en rioolvernieuwing ter plekke. hier worden zelfs 2320 “manjaren” voor een ander project ( aanleg van het grijswaterstelsel/rioleringvernieuwing) samengevoegd met de werkgelegenheid die het project Drachtstervaart zou moeten opleveren.

In het go/nogo- bepalende plan Drachtstervaart mochten negenhonderd woningen worden gebouwd. Die ambitie is inmiddels ook fors afgezwakt. Door een afnemende vraag staan er nu slechts zo’n driehonderd woningen.

*) Normaal brengen de sMallingerlandse reserves rente op. Bij deze lening niet. Er wordt vanuit gegaan, dat deze lening (met een looptijd van een kwart eeuw ) tussen 2017 en 2041 NIET wordt afgelost en zelfs niet de normale rente van € 3 miljoen zal opleveren,. Uiteindelijk gaat het dan om een som van ca € 33 miljoen waar de gemeenschap naast vist. Voor een doodlopend stukje gracht. Waar een enkele sloepvaargast over vele jaren eens zal verdwalen om een zakje patat te halen.

Het wordt huilen in Drachten: De rioleringswerkzaamheden aan de Gauke Boelensstraat en het reconstructie-werk aan Moleneind, Noorderhogeweg (aanleg brug) en het Raadhuisplein vallen gedeeltelijk samen en bijna al het transport van materiaal (aan-en af) verloopt door de Gauke Boelensstraat. Verkeersproblematiek aan deze hoofdverkeersader ligt in het verschiet terwijl een groot deel van de aanliggende woonwijken (Peppel, Singels) binnenkort nauwelijks bereikbaar zijn voor hulpdiensten als ambulance, poltie, brandweer. *)

-Ik hoop, dat de verantwoordelijke gemeenteraad een vooral WIJZE beslissing zal nemen. En dat is vast niet gemakkelijk, want er zijn heel veel argumenten, knelpunten, bedenkingen aan te voeren TEGEN de doortrekking van de vaart tot de Drachtster Dam en tegen deze slinkse wijze van voor-financiering door de inwoners van Smallingerland. Met ook geld bestemd voor uitvoering van de WMO, zonder spijkerharde garanties van terugbetaling, garantstelling, zonder dat er rente wordt betaald over die lening en/of schenking. Zonder Europese aanbesteding en garanties dat ook werkloze Smallingerlanders ermee aan een betaalde baan kunnen komen. Misschien als vroeger: allemaal een spade in de knuisten.

11 juli 2012 – De vermaledijde Crisis- en herstelwet is vorige week permanent gemaakt. De wet die in 2009 door het Parlement is gejaagd zou in eerste instantie slechts een aantal jaren geldig zijn, namelijk tot 2014. De bedoeling is dat de wet straks opgaat in de nieuwe Omgevingswet die wordt opgetuigd en, delen ervan, in de Algemene wet Bestuursrecht. En de sMallingerlandse gemeenteraad, blind voor alle er aan klevende risico’s,  kreeg geen keus. Het plan voor de Drachtster blinde darm werd geslikt.

En dan zou ikzelf als particulier- ook ter bevordering van de lokale werkgelegenheid- best graag zo’n garantie- en RENTELOZE lening uit de sMallingerlandse algemene middelen (= ook mijn belastinggeld) willen terugkrijgen met een aflossingsperiode van 30 jaar. Dan ben ik een eeuw oud. Of al lang overleden, zoals ook de BVN van de Wind-groep over 30 jaar kassie wijlen kan zijn.

*) 20 juli 2012: Een voorproef van ellende wordt gegeven direct na de bouwvakantie. Dan wordt de belangrijkste verkeerader met de belangrijkste toegangen tot de wijk De Singels en De Peppel, de Gauke Boelensstraat, volledig gestremd tussen de Zuiderhogeweg en de Reidingweg. Voor de aanleg van het GrijsWaterStelsel en rioolvernieuwing worden  werkzaamheden uitgevoerd. Dat zou drie WEKEN duren, maar de ervaring (aanleg van een klein stukje aan de ventweg kostte drie MAANDEN) dat zulks best wat langer zou kunnen zijn.

Een voordeel is wel, dat die hoofdverkeersader naar het centrum van  Drachten-City daarna weer volop bruikbaar is voor het bouwverkeer bestemming Raadhuisplein en de werkzaamheden aan de Zuiderhogeweg (kruispunt en bouw brug) en voor het Moleneind.

Waar de omwonenden dus volop van kunnen genieten, want:

de gracht

stilt haar honger

met gestolen fietsen

Maar, nu maar gestopt met die zwartkijkerij: de vaart komt er in, de gracht wordt gegraven. Op 14 juli 2014 staat het water weer in een DEEL van de gracht. Voor de eendjes: 2 meter breed ter lengte van 150 meter. En een jaar later staan de toeristen vast in de rij voor een kaartje rondvaart door de Smallingerlandse grachten. En wie dan klaagt over de hoge prijs ervan is een kniesoor, een mierenneuker, een spijkers-op-laag-grachtwater-zoeker.

Toch blijf ik me stilletjes afvragen of de beslissing over het dichtgooien van de vaart een foute beslissing was ten koste van de gemeentekas. Of dat de beslissing om de gracht weer open te graven een foute beslissing was ten koste van de belastingbetalers.

Mei 2015. De Wind-groep, projectontwikkelaar van het poject Drachtstervaart-westelijk van de Piipbrêge, wankelt financieel en werd door de Gemeente van het project gehaald. Niet alleen ligt de afbouw van vaart inclusief bruggen en insteekhaven ten Oosten van de Piipbrêge dan waarschijnlijk stil, maar er dreigt  een (extra) strop voor de Smallingerlandse gemeenschap van € 9 miljoen plus wettelijke rente.

Zie ook de voorpagina van deLeeuwarder Courant zaterdag 21 mei 2016: WIND GROEP MOCHT NIET ZINKEN en de bijlage Tegenwind in Sneon & snein.