SKJINGRAPKE

  – Wat de master dy NET fertelde ûnder de skiednisles. 

                            Alle grapkes (taalhulp)
  Wat de meester je NIET vertelde tijdens de geschiedenisles

– Ast de oare kear dyn hannen waskest en de temperatuer fan it wetter net botte noflik fynst, tink der dan ris oan hoe’t it der earder om en ta gie… Hjir folgje in tal feiten út de jierren 1500:
De volgende keer dat je je handen wast, en je vindt de temperatuur van het water niet echt aangenaam, denk er dan eens aan hoe het er ooit aan toeging… Hier volgen een aantal feiten uit de jaren 1500:  

– De measte minsken trouden yn juny, om’t se harren jierlikse bad yn maaie namen, en yn juny dus noch aardich fris rûkten. 
De meeste mensen trouwden in juni, omdat ze hun jaarlijks bad namen in mei, en dus in juni nog redelijk fris roken.

– Tsjin dy tiid begûnen se al aardich te stjonken en dêrom droech de breid in boeketsje blommen om har lichemslucht te ferblomkjen. 
Tegen die tijd begon men al lichtelijk te stinken, en dus droeg de bruid een boeketje bloemen om haar lichaamsgeur te verbloemen.

– Dêr komt dus it gebrûk wei dat de breid in breidsboeketsje draacht.
 Daar komt dus het gebruik vandaan dat de bruid een bruidsboeketje draagt.

– In bad bestie earder út in grutte tonne, fold mei hyt wetter.
Een bad bestond vroeger uit een grote kuip, gevuld met heet water.

– De hear fan it hûs hie it privileezje fan it skjinne wetter, dêrnei folgen de soannen en oare manlju dy’t  by de húshâlding hearden, dan de froulju en as lêste de bern.
 De heer des huizes genoot het privilege van het schone water, daarna volgden de zoons en andere mannen die deel uitmaakten van het huishouden, dan de vrouwen, en tenslotte de kinderen.

– De poppen wiene as lêste oan bar.
  De baby’s waren als laatsten aan de beurt.

– Tsjin dy tiid wie it wetter sa smoarch datst der maklik ien yn kwytreitsje koest…. 

Tegen die tijd was het water zo vuil dat je er makkelijk iemand in kon kwijtraken…

– Dêrom de útdrukking ‘het kind met het badwater weggooien’. 

Vandaar de uitdrukking ‘het kind met het badwater weggooien’.

– Huzen hiene yn dy tiid dakken fan strie, sûnder bynten. 

  Huizen hadden in die tijd strooien daken, zonder houten gebinte.

– It dak wie it iennichste plak dêr’t de bisten har waarm hâlde koene, en dus libben de katten en lytsere bisten (mûzen, ûngedierete) yn it dak.
Het dak was de enige plek waar de dieren zich warm konden houden, en dus leefden de katten en kleinere dieren (muizen, ongedierte) in het dak.

– As it reinde waard it dêr glêd en soms gliden de bisten dan út en foelen fan it dak.
Als het regende werd het daar glibberig, en soms gleden de dieren dan uit en vielen van het dak.

– Dêrom de Ingelske siswize ‘It’s raining cats and dogs’.
  Vandaar het Engelse gezegde ‘It’s raining cats and dogs’. 

Met dank aan Gerhard Griesel: SKOONGRAPPIES,
vertaling: drs M.Vellinga  afûk